Warszawskie kościoły. 120 lat temu zaczęto budować kościół na placu Zbawiciela

Dokładnie 120 lat temu, 12 października 1901 wmurowano kamień węgielny pod budowę kościoła Najświętszego Zbawiciela w Warszawa • Już wtedy zdecydowano, że ta świątynia będzie wotum dla Zbawiciela na rok święty 1900 • Obecnie to prężna parafia w centrum Warszawy i dynamiczne duszpasterstwo akademickie skupiające studentów pobliskiej Politechniki Warszawskiej

Kościół wzniesiono według projektu zespołu architektów. Wprawdzie konkurs architektoniczny wygrał projekt Stefana Szyllera, jednak kościół wzniesiono według projektu zespołu architektów: Józefa Piusa Dziekońskiego, Ludwika Panczakiewicza i Władysława Żychlewicza.

Kamień węgielny – widoczny przy oknie za ołtarzem dolnego kościoła – wmurowano 12 października 1901. Poświęcił go ówczesny arcybiskup warszawski Wincenty Popiel.

Natomiast parafia Najświętszego Zbawiciela została erygowana 1 stycznia 1911 e. Wskutek I wojny światowej prace budowlane trwały długo i dopiero 23 października 1927 konsekracji kościoła dokonał abp Stanisław Gall. Do wyposażenia przyczynili się najlepsi warszawscy artyści, m.in. architekt Stefan Szyller i rzeźbiarz Pius Weloński.

Kościół jest trójnawową bazyliką z obszerną nawą poprzeczną (transeptem) i kopułą na skrzyżowaniu naw. Jego styl nawiązuje do form polskiego renesansu i baroku. Nad skrzyżowaniem naw istniała pierwotnie dwudziestometrowa wieża sygnatury.

Usytuowanie na trójkątnej działce miało decydujące znaczenie dla ukształtowania bryły i układu przestrzennego kościoła, umożliwiając wzniesienie kaplicy Matki Bożej od strony ulicy Marszałkowskiej i symetrycznie, obszernej zakrystii od strony ulicy Mokotowskiej. Główna fasada kościoła od strony placu, w formie kolumnowego portyku, flankowana jest dwiema wysmukłymi wieżami. Zdobią ją monumentalne rzeźby św. Piotra i św. Pawła.

We wrześniu 1939 podczas bombardowania Warszawy pociski zwaliły sygnaturę, zachodnią wieżę i dach. Jednak największym zniszczeniom kościół uległ w roku 1944, gdy po upadku Powstania Warszawskiego Niemcy przystąpili do systematycznego burzenia domów i świątyń. U Zbawiciela podłożyli materiał wybuchowy w kościele dolnym i wysadzili go w przeddzień ucieczki ze stolicy. Runęły sklepienia, hełm drugiej wieży i kościół dolny. Nadzwyczaj silna konstrukcja filarów i arkad sklepiennych wytrzymała jednak ten wstrząs.

Po zabezpieczeniu zrujnowanej świątyni prowizorycznym dachem przesklepiono podziemie oraz naprawiono okna i drzwi aby oddać kościół do użytku. Główne sklepienia odbudowano później. Podczas budowy Marszałkowskiej Dzielnicy Mieszkaniowej (MDM), w 1952 władze komunistyczne nakazały przesunięcie osi ulicy Marszałkowskiej, aby zasłonić widok na kościół. Długo też trwało uzyskiwanie zezwolenia na odbudowę wież, które przywrócono dopiero w 1955 r.

Dekretem kard. Józefa Glempa, Prymasa Polski z 2006 roku, kościół Najświętszego Zbawiciela został podniesiony do rangi sanktuarium Matki Zbawiciela. Wcześniej w 1999 roku św. Jan Paweł II koronował na Placu Piłsudskiego Cudowny Obraz Matki Zbawiciela koronami papieskimi.

Parafia od początku aktywnie współpracuje z największą uczelnią techniczną w Polsce – Politechniką Warszawską, której siedziba znajduje się na terenie parafii. Kościół Najświętszego Zbawiciela pełni rolę kościoła akademickiego tej uczelni i jest siedzibą dynamicznie się rozwijającego Duszpasterstwa Akademickiego „Sandał”.

W najbliższą niedzielę 17 października zaprasza na akademickie rekolekcje „na dobry początek” pod hasłem „Światło księżyca. Jak dzisiaj być w Kościele?”. Poprowadzi je znany kaznodzieja i duszpasterz – ks. dr Andrzej Persidok (Msza święta z homilią rekolekcyjną w niedzielę, poniedziałek i wtorek o 20.30).