Franciszkański Zakon Świeckich

„Stowarzyszenia, których członkowie, żyjąc w świecie, uczestniczą w duchu jakiegoś instytutu zakonnego, pod wyższym kierownictwem tegoż instytutu prowadzą życie apostolskie i zdążają do chrześcijańskiej doskonałości, nazywają się trzecimi zakonami lub otrzymują odpowiednią nazwę”. (kanon 303 Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 r.). Kanon ten jest prawomocny także do Franciszkańskiego Zakonu Świeckich, który historycznie jest Trzecim Zakonem Franciszkańskim.

Historia powstania Franciszkańskiego Zakonu Świeckich i jego rozwój na ziemiach polskich

Początki Franciszkańskiego Zakonu Świeckich sięgają roku 1221, w którym św. Franciszek wychodząc naprzeciw potrzebom Kościoła i ludzi świeckich żyjących w rodzinach, zaproponował im nową formę życia ideałami Ewangelii, nazywając ich Braćmi i Siostrami od Pokuty. Pierwsze wspólnoty III Zakonu Św. Franciszka na ziemiach polskich powstały po przybyciu franciszkanów I Zakonu do Wrocławia w roku 1236 i do Krakowa w roku 1237. Przez cały okres średniowiecza oraz w ciągu dalszych wieków III Zakon Św. Franciszka był bardzo liczny, zrzeszając osoby różnych stanów i zawodów, w tym duchownych diecezjalnych, biskupów, kardynałów oraz papieży.

Franciszkański Zakon Świeckich w Polsce dzieli się na 18 regionów, terytorialnie pokrywających się w zasadzie z metropoliami lub diecezjami Kościoła Katolickiego i liczy 10763 członków, skupionych w ok. 551 wspólnotach działających przy klasztorach franciszkańskich i parafiach diecezjalnych.

Działalność Wspólnot na poszczególnych poziomach struktur (ogólnopolskim, regionalnym i miejscowym) jest kierowana i ożywiana przez odpowiednią Radę z Przełożonym, wybieraną w tajnym głosowaniu podczas kapituł wyborczych odbywających się co trzy lata. W skład Rady z urzędu wchodzą Asystenci duchowi mianowani przez Ministrów Prowincjalnych Zakonu Braci Mniejszych, sprawujących nad FZŚ „wyższe kierownictwo” (kan. 303). Asystenci duchowi dbają o zachowanie przez członków FZŚ wierności charyzmatowi franciszkańskiemu, jedności z Rodziną Franciszkańską oraz współpracują w zakresie formacji.

Zasady życia franciszkanów świeckich

REGUŁĄ życia franciszkanów Świeckich jest zachowywanie Ewangelii Jezusa Chrystusa przez naśladowanie św. Franciszka z Asyżu, dla którego Chrystus był natchnieniem i centrum życia w odniesieniu do Boga i ludzi. Natchnieni przez św. Franciszka i z nim powołani do odnowy Kościoła franciszkanie świeccy starają się dążyć do doskonałości przez:

kształtowanie na wzór Pana Jezusa swojego sposobu myślenia poprzez całkowitą i doskonałą przemianę wewnętrzną, którą Ewangelia nazywa „nawróceniem”,

• oczyszczanie serca ze złych skłonności, żądzy posiadania i panowania,
• budowanie braterskiej wspólnoty i ewangelicznego świata w każdej sytuacji,
• walkę z pokusami szerząc w środowisku pracy i w domu pojęcie powszechnego dobra i braterstwa,
• niesienie ludziom radości i nadziei w każdym czasie i w każdym miejscu,
• żarliwą modlitwę: indywidualną i wspólnotową, czynienie miłosierdzia jak: bezinteresowne uczynki dla biednych i potrzebujących.

Franciszkański Zakon Świeckich drogą do świętości

Na drodze franciszkańskiej świętość osiągnęli m.in.: św. Elżbieta Węgierska, św. Ludwik IX Król Francji, św. Małgorzata z Kortony – pokutnica, św. Róża z Viterbo – piękna dziewica, pokutnica, bł. Zefiryn Malla pierwszy Cygan na ołtarzach, bł. Aniela Salawa – służąca, św. Jan XXIII, papież, kard. Stefan Wyszyński. Do FZŚ należało wiele wybitnych postaci jak np. gen. Józef Haller, malarz Jacek Malczewski czy brat Adam Chmielowski. Jest zaszczytem i radością dla obecnie żyjących franciszkanów świeckich fakt, że tercjarzem franciszkańskim był Sługa Boży Stefan Kardynał Wyszyński. Zachowały się dokumenty, w których mówił o swojej przynależności do III Zakonu i łączności w modlitewnej ze św. Franciszkiem. Wielu franciszkanów świeckich modli się przez wstawiennictwo Prymasa Tysiąclecia, prosząc równocześnie o Jego rychłą beatyfikację.

Patronką Franciszkańskiego Zakonu Świeckich w Polsce jest błogosławiona Aniela Salawa. Urodziła się 9.IX.1881 r. w Sieprawiu koło Krakowa. W 1897 r. przyjechała do Krakowa w poszukiwaniu pracy. Jako służąca wykazała się wielkim umiłowaniem pracy i wypełniania powierzonych obowiązków, często trudnych i niewdzięcznych. Zachwycona duchowością św. Franciszka w 1912 roku wstąpiła do III Zakonu Franciszkańskiego przy kościele Św. Franciszka w Krakowie. Zmarła 12 marca 1922 r. Ojciec Święty Jan Paweł II beatyfikował ją w Krakowie w dniu 13 sierpnia 1991 r. Patronką FZŚ została wybrana na Kapitule Narodowej w 1992 r.

Zasady przyjęcia do Franciszkańskiego Zakonu Świeckich

Warunkiem przyjęcia do FZŚ jest życie w łączności z Kościołem, dobra opinia moralna oraz okazywanie wyraźnych oznak powołania. Członkami Franciszkańskiego Zakonu Świeckich mogą zostać katolicy ochrzczeni, którzy przyjęli sakrament bierzmowania i ukończyli 18 rok życia, ludzie stanu wolnego (panny, kawalerowie, wdowy i wdowcy), żyjący w związkach małżeńskich sakramentalnych, a także osoby duchowne: klerycy, księża, biskupi. Prośba o przyjęcie winna być skierowana do przełożonego miejscowej wspólnoty, której rada podejmuje decyzję dotyczącą przyjęcia nowych członków. Włączenie do wspólnoty następuje w trzech etapach:

• formacja wstępna (postulat) trwająca co najmniej 6 miesięcy,
• formacja początkowa (nowicjat) trwająca co najmniej jeden rok,
• przyrzeczenie życia Chrystusową Ewangelią według Reguły FZŚ (profesja czasowa lub wieczysta). Profesja jest aktem publicznym i kościelnym, uroczystym przyrzeczeniem wobec Kościoła.

Głównym celem trzecich zakonów jest dążenie do doskonałości i podejmowanie dzieł apostolskich w duchu konkretnej rodziny zakonnej. Trzecie zakony kierują się ogólnym prawem Kościoła i prawodawstwem własnym (reguła, konstytucje generalne, statuty partykularne). Opiekę duchową nad nimi Kościół powierzył przełożonym Pierwszego Zakonu i TOR.

FZŚ jest III Zakonem w rozumieniu Kodeksu Prawa Kanonicznego, czyli stowarzyszeniem, którego członkowie żyją w świecie i uczestniczą w duchu instytutu zakonnego. Tym „instytutem zakonnym” jest I Zakon Franciszkański, Zakon Braci Mniejszych (OFM), Zakon Braci Mniejszych Kapucynów (OFMCap), Zakon Braci Mniejszych Konwentualnych (OFMConv)] i III Zakon Regularny (TOR). Różne jest znaczenie słowa „stowarzyszenie” w rozumieniu prawa kościelnego (Kodeksu Prawa Kanonicznego) i prawa cywilnego.

Obecną Regułę FZŚ zatwierdził Ojciec Święty Paweł VI Listem Apostolskim „Seraphicus Patriarcha” z dnia 24 czerwca 1978 r. Wstęp do Reguły stanowi oryginalny tekst Zachęty św. Franciszka dla braci i sióstr od pokuty. Zachęta… została włączona do Reguły jako wstęp, by Franciszkanie świeccy mogli się wsłuchać w słowa samego św. Franciszka, poznać Jego myśli i to wszystko, czego oczekiwał od swoich świeckich naśladowców.

W Kościele istnieje wiele rodzin duchowych, powołanych do życia przez Ducha Świętego, które posiadają różne charyzmaty. Do tych rodzin należy zaliczyć Rodzinę Franciszkańską, która w swoich różnych gałęziach uznaje św. Franciszka z Asyżu za swego Ojca, inspiratora i wzór. Jednoczy ona wszystkich członków Ludu Bożego, a więc ludzi świeckich, osoby zakonne i kapłanów, którzy czują się powołani, aby pójść za Chrystusem śladami świętego Franciszka z Asyżu i żyć Ewangelią na sposób św. Franciszka. Co to jest Trzeci

Do FZŚ należeć mogą katolicy – osoby świeckie (kobiety i mężczyźni, osoby samotne i małżonkowie), którzy nie mają przeszkód w prowadzeniu życia sakramentalnego. Do złożenia profesji we Franciszkańskim Zakonie Świeckich wymagane jest ukończenie 18 lat życia. Do FZŚ należeć także mogą księża diecezjalni, za zgodą swojego biskupa ordynariusza. Do FZŚ nie mogą należeć zakonnice i zakonnicy oraz osoby świeckie, które złożyły śluby lub przyrzeczenia w ramach innej duchowości niż franciszkańska.

Jakie są wymagania, poza formalnymi, przy wstąpieniu do Franciszkańskiego Zakonu Świeckich? – Kandydat do FZŚ winien: wyznawać wiarę katolicką i prowadzić życie sakramentalne, żyć w łączności z Kościołem (słuchać i wypełniać zalecenia Kościoła i Jego Pasterzy, szanować kapłanów), cieszyć się dobrą opinią moralną (wystawioną przez ks. Proboszcza), okazywać wyraźne oznaki powołania (zainteresowanie sprawami wiary, jasne motywy wstąpienia do FZŚ, gotowość podjęcia zadań apostolskich).

Franciszkanie świeccy we wzajemnych kontaktach zwracają się do siebie „siostro”, „bracie”, a pozdrawiają słowami „Pokój i Dobro”, na które w Polsce odpowiada się „zawsze i wszędzie”.

Przełożonym Rady Regionu Warszawskiego Franciszkańskiego Zakonu Świeckich jest br. Marian Radzaj.