Warszawa. Św. Andrzeja Apostoła
 | |
Parafia św. Andrzeja Apostoła została powołana do życia w roku 1774 jako czwarta parafia w Warszawie, po parafii NMP na nowym Mieście, Katedrze św. Jana i parafii św. Krzyża przy Krakowskim Przedmieściu.
Początkowo jej siedziba znajdowała się w kościele św. Andrzeja Apostoła przy Placu Teatralnym. Po roku 1815 wyznaczono dla niej miejsce w kościele zakonnym oo. Reformatów przy ulicy Senatorskiej 31. Dla powiększającej się liczebnie parafii rozpoczęto w roku 1841 budowę nowego kościoła, który stanowi jej serce do dziś.
Jako teren pod budowę wybrano zachodnią część ulicy Elektoralnej u jej zbiegu z ulicą Chłodną. Tereny te charakterystyczne ze względu na koszary Mirowskie z pierwszej polowy XVIII wieku stanowiły zakończenie tzw. Osi Saskiej. Na miejscu, na którym dziś wznosi się kościół, znajdował się w latach 1820-40 plac Pod Lwem wywodzący swą nazwę od wizerunku lwa na fasadzie stojącego u zbiegu Chłodnej i Waliców dworu wojewody Bazylego Walickiego, zasłużonego członka Komisji Dobrego Porządku.
Świątynia była budowana w latach 1841-49 według planów Henryka Marconiego (architekt pochodzenia włoskiego, profesor w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie).
Neorenesansowy kościół powstał z prywatnej fundacji Klementyny z Sanguszków Małachowskiej, dotacji rządu Królestwa Polskiego i z ofiar parafian.
Wzorowany na rzymskiej bazylice Santa Maria Maggiore posiada wyraźne formy Odrodzenia włoskiego. Zbudowany jest na planie krzyża łacińskiego. Trzynawowe, bazylikowe wnętrze o płaskim sklepieniu dźwiganym przez korynckie kolumny ma prezbiterium zamknięte absydą. Z pierwotnego wyposażenia zachowały się ołtarze w nawach bocznych projektowane przez Władysława Marconiego w 1887 roku.
Fasadę zwieńczoną dwiema wieżami poprzedza, wsparty na kolumnach, trójarkadowy przedsionek. Na fasadzie kościoła widnieją rzeźby apostołów św. Piotra i św. Pawła. W tympanonie wieńczącym fronton oglądamy patrona świątyni – św. Karola Boromeusza udzielającego komunii św. mieszkańcom Mediolanu w czasie moru w 1576 roku.
Główne wejście zdobią ustawione po bokach reprezentacyjnych schodów rzeźby przedstawiające Ojców Kościoła (św. Augustyna, św. Ambrożego, św. Grzegorza i św. Hieronima) dłuta Ludwika Kaufmana i Pawła Malińskiego. Boczne elewacje wzbogacone są niszami, w których stoją kamienne rzeźby przedstawiające polskich świętych i błogosławionych – patronów polskich (św. Stanisław biskup, św. Stanisław Kostka, św. Salomea, św. Jadwiga, św. Bronisława, św. Jan Kanty, św. Józef, św. Wojciech, św. Kunegunda, św.Kazimierz, bł. Czesław, bł. Szymon z Lipnicy, bł. Ładysław z Gielniowa, św. Jan Kapistran, św. Wincenty Kadłubek, św. Jan z Dukli, św. Barbara, św. Roch, św. Florian, św. Jacek), wykonane przez Teofila Godeckiego, Tadeusza Czajkowskiego i Szczerkiewicza.
Na skwerku przed świątynią stoi figura MB Łaskawej ufundowana przez Salomeę Lentzką, odlana z brązu według projektu Andrzeja Pruszyńskiego w 1889 roku w zakładzie Braci Łopieńskich.
W XIX wieku kościół wzniesiony w tym właśnie miejscu zapisał się w pamięci podróżnych wyjeżdżających ze stolicy i przyjeżdżających do niej z zachodu.
W swej historii przechodził kilka restauracji: w 1854, 1870,1886 i 1956 roku. Podczas II wojny światowej został częściowo uszkodzony, ale w swej zasadniczej bryle jest dziełem oryginalnym. W opinii znawców historycznej architektury stolicy kościół pw. św. Karola Boromeusza przy ulicy Chłodnej należy do najpiękniejszych budowli dawnej Warszawy.
Pod koniec XVIII w. została erygowana czwarta warszawska parafia – św. Andrzeja Apostoła. Historia jej pierwotnej siedziby sięga jednak wcześniej. Na początku XVIII w. biskup warmiński Teodor Potocki ufundował jezuitom rawskim kościółek pw. Świętego Krzyża przy dzisiejszym placu Teatralnym. Poświęcono go w 1722 r. Rok po kasacie zakonu jezuitów, w 1774 r. erygowano nową parafię z siedzibą w pojezuickiej świątyni. Parafia oraz świątynia otrzymały tytuł św. Andrzeja Apostoła. Nie utrzymano dawnego wezwania kościoła ze względu na fakt, że była już w tym czasie parafia i kościół pw. Świętego Krzyża na Krakowskim Przedmieściu. Szybko okazało się, że niewielkich rozmiarów kościół jest za mały, aby dobrze spełniać funkcje parafialne. Dlatego najważniejsze uroczystości odbywały się w kościele reformatów pw. św. Antoniego z Padwy. W planach było wybudowanie nowego kościoła parafialnego. I tak się później stało, nowy kościół, pw. św. Karola Boromeusza, powstał w latach 1841-1849 na ul. Chłodnej i do dziś jest siedzibą parafii.
Parafia erygowana 18 maja 1774 r. przez biskupa poznańsko-warszawskiego Andrzeja Młodziejowskiego. Dekret erekcyjny wszedł w życie 22 maja 1774 r.
Kościół pw. św. Karola Boromeusza, zbudowany w latach 1841-1849 wg projektu Henryka Marconiego z funduszów Klementyny z Sanguszków Małachowskiej. Kościół konsekrowany 4 listopada 1849 r. przez bp. Tadeusza Łubieńskiego, po odbudowie ze zniszczeń wojennych poświęcony 9 grudnia 1956 r. przez kard. Stefana Wyszyńskiego.
Dom parafialny zbudowany w 1931 r. i rozbudowany w 1991 r. przez ks. Tadeusza Uszyńskiego (II i III piętro).
Świątynia usytuowana na trakcie wyjazdowym z Warszawy na zachód Europy, miała być reprezentacyjną budowlą, witającą przyjezdnych. Główną fundatorką świątyni była Klementyna z Sanguszków Małachowska. Na jej prośbę patronem kościoła został św. Karol Boromeusz. Spośród trzech projektów, które wykonali znani w stolicy architekci, wybrano ten autorstwa Henryka Marconiego.
Świątynia została konsekrowana 4 listopada 1849 r. W wigilię uroczystości odbyła się procesja, która była znakiem przeniesienia parafii św. Andrzeja z ul. Senatorskiej na Chłodną.
W czasie II wojny światowej Niemcy składowali broń i materiały wybuchowe w kaplicy pogrzebowej kościoła. 15 stycznia 1945 nastąpił wybuch, który zniszczył wschodnią elewację, kaplicę, zakrystię i prezbiterium.
Prace nad budową kościoła dolnego rozpoczęto w 1965 r.
Kancelaria parafialna
ul. Chłodna 9
00-891 Warszawa
tel./fax. +48 22 620 37 47
Kancelaria czynna:
pon. – pt. 16.00-17.30
Msze Święte
Księża w parafii
