“Ważne są mosty między wiarą a kulturą”. Głos bp. Janochy podczas obrad Episkopatu
– Ignorancja w sprawach teologicznych wśród ludzi kultury może być porównywana jedynie z ignorancją spraw kultury wśród teologów – te słowa ks. prof. Michała Hellera bp Janocha przywołał w swoim wystąpieniu na forum Episkopatu. „Są to słowa gorzkie, ale w znacznym stopniu prawdziwe i dlatego tak szalenie ważne jest budowanie mostów. Podobnie jak ważne są mosty między wiarą a nauką, tak ważne są mosty między wiarą a kulturą” – powiedział w rozmowie z KAI warszawski biskup pomocniczy.
Bp Janocha wskazał m.in. na problemy:
1. Obecność historii sztuki w seminariach duchownych i jej nauczanie. Potrzeba tu nie tylko ludzi kompetentnych ale także ludzi z pasją, którzy ukażą integralną łączność między wiarą a kulturą.
2. Nauczanie katechetów, od tego bowiem będzie zależała katecheza w szkole. Często w katechezie ogromne, liczące dwa tysiące lat dziedzictwo kultury chrześcijańskiej brane jest w nawias i sięga się po współczesne, nierzadko tandetne środki, zniekształcając tym samym wiarę.
3. Trzecia płaszczyzna to rady artystyczno-architektoniczne, które powinny być przy kuriach diecezjalnych i które powinny decydować o kształcie budujących się kościołów, o wnętrzach i zewnętrznych formach architektury. Niestety bardzo często te rady są bezradne.
4. Rola konserwatora diecezjalnego, który jest odpowiedzialny za stan substancji zabytkowej a w końcu w rękach Kościoła znajduje się ¾ zabytków w Polsce. Bardzo ważna jest tutaj współpraca konserwatora diecezjalnego z konserwatorem wojewódzkim. Jest zielone światło ministerstwa, aby ci konserwatorzy mogli wchodzić w skład rad konserwatora wojewódzkiego. Ta współpraca jest bardzo ważna.
5. Muzea diecezjalne. Można tu wskazać kilka wspaniałych przykładów działalności, gdzie muzeum staje się miejscem dyskusji o kulturze, miejscem inspirujących wystaw, promocji, koncertów, gdzie tworzy się jakieś środowisko, gdzie dokonuje się integracja wiary i kultury.
6. Rola duszpasterstw środowisk twórczych, które powstawały spontanicznie na fali „Solidarności”. Później wiele z nich odegrało wspaniała rolę w stanie wojennym, a następnie zaczęły przygasać. Niektóre z nich jednak nadal działają – głównie w dużych ośrodkach miejskich. Tu bardzo ważna jest rola kompetentnego i charyzmatycznego duszpasterza.
7. Sprawa szeroko pojętej ikonosfery od obrazków, które ksiądz rozdaje „po kolędzie” a biskup przy bierzmowaniu, poprzez sklepiki parafialne, które bardzo często stają się niestety przybytkiem tandety i kiczu, poprzez wnętrza kościelne, kształt stron internetowych, szatę artystyczną wydawnictw katolickich.
„Mam nadzieję, że kiedyś na forum episkopatu będzie miała miejsce jakaś szersza wymiana opinii na ten temat, bo potrzebna jest tutaj zmian struktury myślenia uważa bp Janocha i dodaje, że zarówno św. Jan Paweł II, Benedykt XVI jak i papież Franciszek przypominają nam, że przyszłość Kościoła idzie przez kulturę”.
– Mogę ze swojego doświadczenia pracy na Uniwersytecie Warszawskim powiedzieć, że kiedy usiłuję podjąć jakiś temat dotyczący Kościoła lub chrześcijaństwa – napotykam na coraz większy opór. Natomiast kiedy zaczynam mówić na temat fresków Giotta, ikony Trójcy Świętej Rublowa, Hagii Sophii – jest to wysłuchane z zainteresowaniem. O ile religia jest coraz bardziej kwestionowana w dzisiejszej mainstreamowej kulturze, o tyle samej kultury ta kultura nie kwestionuje. Myślę, że jest to bardzo ważne pole dialogu ze współczesnym światem” – powiedział KAI bp Janocha.
Przewodniczący Rady KEP ds. Kultury zauważył, że bardzo znamienne jest to, iż w dobie współczesnego kryzysu kulturowego odradza się „via pulchritudinis” i to w myśleniu i w pismach wielkich XX wieku. „Chyba nigdy nie mieliśmy tak głęboko spójnej teologii piękna a jednocześnie tak głębokiego kryzysu tegoż piękna w praktyce” – zauważył bp Janocha.
Dodał, że konieczne jest także promowanie dobrych przykładów i w tym kontekście przytoczył przykład dzieła wielkiego geniusza jakim był niedawno zmarły Stanisław Niemczyk, autor oryginalnych projektów architektury sakralnej, nazywany „polskim Gaudim”. „Kiedy wejdzie się do projektowanych przez niego świątyń to już wkracza się instynktownie w modlitwę. To jest sztuka profetyczna i takiej sztuki warto się uczyć, w nią się wpatrywać, nią nasiąkać i promować. Takich przykładów mamy więcej” – zaznaczył bp Michał Janocha.
KAI/awo
